Broodje Burger

Momenteel kappen we bossen om voer te verbouwen voor dieren die wij weer gebruiken als voedsel. Voor 1 kilo rundvlees¹ is 20 kilo voer nodig en zorgt voor milieuschade door onder andere een uitstoot van 30 kilogram CO₂². Aan de andere kant kunnen we het land ook meteen gebruiken voor het verbouwen van groenten of bonen die bijvoorbeeld voor Vegaburgers worden gebruikt. Dan produceer je meer voedsel met minder middelen en het is beter voor het milieu³.

Lees de artikelen Klimaatverandering in het kort van het thema Het klimaat verandert en Subsidie en belasting van het thema Iedereen praat mee.

De Nederlandse regering heeft in het Klimaatakkoord als doel voor 2050 gesteld dat we minder dierlijke eiwitten eten en meer plantaardige eiwitten. Om mensen zo te sturen dat ze vlees te duur vinden en dus andere voedselkeuzes maken⁴, zou de regering een belasting kunnen invoeren op vlees. Als je dan in de winkel vlees koopt, betaal je een hogere prijs. Je betaalt dan in feite voor de milieuschade die is ontstaan. Onderzoeksbureau CE Delft rekende uit⁵ dat je dan een belasting betaalt van € 5,70 per kilo⁶ rundvlees. Je betaalt dan geen € 9,98 meer voor een kilo hamburgers, maar € 15,68.

Discussie

Vleesproductie is schadelijk voor het milieu. Maar vlees eten is belangrijk voor de consument. We moeten hierin keuzes maken. Welke keuze maak jij?

Deel 1: 10 minuten

Formuleer jouw eigen mening over de vleesbelasting. Doe dit aan de hand van de volgende vragen:

• Waarom zorgt vleesconsumptie voor milieuschade?
• Wat zijn de gevolgen van een vleesbelasting op de vleesconsumptie en vleesproductie? Zal een vleesbelasting veel of weinig effect hebben?
• Zal een vleesbelasting zorgen voor een verbetering van het milieu?

Deel 2: 20 minuten

Vorm een groep van 3 of 4 personen. Bespreek elkaars antwoorden op de vragen. Aan het einde van jullie bespreking moeten jullie tot een voorstel komen: zijn jullie het eens met het invoeren van een vleesbelasting?

Schrijf jullie voorstel op en formuleer minstens vier argumenten voor jullie keuze en weerleg twee tegenargumenten.

Deel 3: 10 minuten

De docent zal in de klas peilen hoe de verschillende groepen erover denken. Ieder groepje geeft kort aan waarom de groep voor of tegen de vleesbelasting is.

Verdieping

De opdracht van de discussie wordt uitgebreid door samen te bepalen of jullie keuze ook rechtvaardig is. Dat is een lastig woord, want is rechtvaardig?

Voer eerst de opdracht uit van deel 1 en 2. Daarna gaan jullie kijken of jullie de keuze en de gegeven argumenten ethisch zijn uit te leggen. Doe het als volgt:

• Kies allemaal een ethische visie (zie hieronder). Bij groepen van meer dan 3 personen bekijken de anderen ook de deugdenethiek.
• Zoek online informatie over jouw ethische visie die je hebt gekozen. Schrijf voor jezelf op wat de kern is van deze ethische visie.
• Leg uit of jullie keuze voldoet aan deze ethische visie.
• Bespreek daarna nogmaals als groep of jullie keuze voldoet aan deze ethische visies.

De drie ethische visies

1. De plichtethiek kijkt naar het formuleren van een algemene regel waar je aan moet voldoen. Een algemene stelregel is: 'Handel alleen volgens die regel, waarvan je kunt willen dat die als algemene wet geldt. Dit betekent dat jouw bedoeling bij het handelen alleen redelijk is als iedereen op die manier zou kunnen handelen. Je mag dus geen uitzonderingen voor jezelf maken. Je kunt hier bedenken als regel dat je iedere belasting moet invoeren als het goed is voor het milieu (ook als het bijvoorbeeld het leven van mensen beïnvloedt of de lagere inkomens harder raakt).

2. De deugdethiek stelt het karakter van degene die handelt centraal. Welk karakter moet de persoon hebben die deze keuze maakt? Bijvoorbeeld: iemand die zo’n ingrijpende beslissing neemt moet moedig zijn. De deugd hier is moed. Je kunt ook te weinig moed hebben (lafheid) of te veel moed (roekeloos). En bezit de regering over deze deugden om de vleesbelasting wel of niet in te voeren? Wie zou deze beslissing dan kunnen (of moeten) nemen?

3. De gevolgenethiek kijkt naar het gevolg van een handeling bepalend. Voor hoeveel mensen levert een handeling geluk op en hoeveel mensen worden benadeeld? Kun je inschatten hoe groot die gevolgen zijn? Leidt het invoeren van een vleesbelasting tot meer geluk dan leed?

Bronnen

¹ Voedingscentrum
² De overbevissing bij wilde vis en het antibioticagebruik bij kweekvis zorgen ook voor milieuschade (Milieu Centraal, 2021b)
³ CBS
⁴ NOS
⁵ De heffing is € 2,04 per kilo voor kip en € 4,50 per kilo voor varkensvlees
⁶ R. Vergeer e.a., A sustainability charge on meat, Delft, CE Delft, januari 2020